Voor wie denkt dat het door de thuistaal komt
Vlaamse en Nederlandse leerlingen lezen steeds slechter. Dat blijkt alweer uit PIRLS-onderzoek.
Volgens onderzoeker Katrijn Denies (KU Leuven) speelt de thuistaal een belangrijke rol in die resultaten: “Leerlingen die thuis niet altijd Nederlands spreken, doen het duidelijk minder goed voor begrijpend lezen.” Anderzijds: een derde van de leerlingen spreekt thuis nooit Nederlands, maar die belanden niet noodzakelijk bij de zwakke lezers. Onder de toppresteerders spreekt namelijk ook een derde thuis geen Nederlands.
Toch vindt Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) dat ouders een grote verantwoordelijkheid in de slechte cijfers hebben. Hij pleit er zelfs voor om ouders financieel te straffen wanneer hun kind onvoldoende met Nederlands in contact komt na de schooluren.
Of Weyts de echte oorzaak voor de malaise op het spoor is, valt echter te betwijfelen. Want kijk: in een tweet wijst Anna Bosman (RU Nijmegen) op het zwakke punt in het idee dat het allemaal door de thuistaal komt. Ze schijft:
“De gemiddelde leesscore van leerlingen waar thuis vrijwel altijd Nederlands wordt gesproken ligt in 2021 op het niveau van leerlingen uit 2001 waar thuis vrijwel nooit Nederlands wordt gesproken. De scores voor beide groepen zijn opnieuw gedaald. Een treurig resultaat uit PIRLS.”
Dus: als alle kinderen altijd Nederlands zouden spreken, zouden al die kinderen gemiddeld niet beter lezen dan de kinderen die 20 jaar geleden zijn getest en toen nooit Nederlands spraken.
Vlaanderen deed voor het eerst aan PIRLS mee in 2006. En Vlaanderen onderscheidt vier categorieën voor de thuistaal: is die altijd Nederlands, bijna altijd, soms of nooit? Maar de tendens is niet wezenlijk anders. Uitgerekend de groep kinderen die thuis altijd Nederlands spreekt gaat voor lezen het sterkst achteruit.
Besluit: thuistaal is niet de verklaring voor wat er aan de hand is.
Wat dan wel?
Misschien wat leerkrachten allemaal hadden moeten leren over wat het schrift is en hoe het werkt, maar nooit hebben geleerd. Misschien wat die leerkrachten hun leerlingen dus niet hebben leren onderwijzen. En misschien wat die leerkrachten niet kunnen goedmaken door een leesmethode uit te voeren die het schoolteam om welke obscure reden ook gekozen heeft: een methode die bij elke nieuwe editie beweert nóg beter te zijn geworden, ook als ze er steeds minder in slagen elk kind een vlotte lezer te helpen worden.
Lezen is een vaardigheid die moet worden aangeleerd. Dat lukt steeds slechter. Kunnen we het eindelijk eens hebben over hoe we dat aanleren aanpakken? En over of dat niet beter zou kunnen?