Weg met ‘ij’ en ‘ei’?

U zult het zich ook wel al afgevraagd hebben: waarom is die spelling zo lastig, kan dat niet simpeler?

In de Volkskrant werden de debatten nog een keer geopend. Aanstoker van dienst: Maurice de Hond, de man van de iPad-scholen, die overigens flink op hun retour blijken te zijn. De meeste van die scholen klagen over de kosten, voorlopig nog niet over leerlingen die te weinig leren. Vreemd genoeg snijdt De Hond dat thema zelf aan. Zijn dochter zit op Steve Jobsschool De Ontplooiing en leert daar het verschil tussen de ‘korte ei’ en de ‘lange ij’. De Hond wil zijn dochter helpen (eigenlijk zou dat niet nodig mogen zijn), weet niet hoe, en slaat aan het denken. Zijn conclusie: laten we dat verschil afschaffen, laten we dat ook bij ‘ou’ en ‘au’ doen, dat spaart op school een hoop tijd voor belangrijker dingen.

Daarop maakt half Nederland zich vrolijk over de megalomane opiniepeiler Mories de Hont, die na het onderwijssysteem nu ook de spelling aan de behoeften van zijn dochter wil aanpassen door zichzelf als ‘opiniepijler’ – als steunpilaar van onze opinie – te profileren. Dat levert leuke woordspelingen op, maar – eerlijk is eerlijk – sterke argumenten zijn het niet. Zolang er alleen maar gegekscheerd wordt, kan De Hond zichzelf een miskend genie blijven vinden.

Dus bezorgde ik de Volkskrant iets wat meer weg had van een argumentatie. De krant zette er de schaar in, maar maakte er wel de Brief van de dag van. En kondigde hem op haar homepage treffend aan: Tijd besparen? Dump die iPad, Maurice. Hier vindt u, samen met wat andere reacties, de tekst in de krant; hieronder de oorspronkelijke tekst.

“Maurice de Honds dochter leert op school dat ze nu eens ‘ei’ moet schrijven en dan weer ‘ij’.  Ze vindt dat lastig en daarom vindt haar vader dat we de spelling maar moeten vereenvoudigen. Je hoort geen verschil, dan zijn er ook geen twee schrijfwijzen nodig, redeneert hij. Hetzelfde voor ‘ou’ en ‘au’. Allemaal dingen waar veel tijd in kruipt die nuttiger kan worden besteed.

De Honds redenering rammelt als een oude melkbus. Daar zijn twee redenen voor.

Een. De relatie tussen spelling en uitspraak ligt ingewikkelder dan De Hond aanneemt. Het lijkt aantrekkelijk om het verschil tussen ‘ou’ en ‘au’ af te schaffen, maar dan zijn we lang niet van alle problemen af. Moet in ‘mouw’ en ‘pauw’ de ‘w’ dan ook weg? En moeten de meervoudsvormen dan ook zonder ‘w’, zodat we voortaan ‘pouenstaart’ schrijven? En wat met de ‘ow’ in ‘cowboy’? Dan maar ‘couboy’? Maar die ’c’ klinkt als een ‘k’ en ‘oy’ rijmt op ‘mooi’: ‘koubooi’, dan maar?

Bovendien: de uitspraak is vaak minder stabiel dan we denken. Of medeklinkers stemhebbend dan wel stemloos zijn, hangt af van de medeklinkers in de buurt. Zo is de ‘s’ in ‘is’ stemloos, maar als er een ‘d’ volgt, verandert hij in een stemhebbende ‘z’. Die ‘d’ legt ook over de woordgrenzen zijn wil op. Moet ik dan schrijven: ‘hier is dat zo’ of ‘hier iz dat so’? ‘So ‘ met ‘s’, want als de laatste medeklinker in een groepje geen ‘b’ of ‘d’ is, wordt de hele groep stemloos.

Twee: De Hond wil tijd sparen. Er is nogal wat onderzoek naar de manier waarop kinderen het vlotst leren spellen. De resultaten komen altijd op hetzelfde neer. Kinderen hebben behoefte aan correcte en heldere instructie. (De meeste kinderen krijgen die helaas niet.) En vervolgens moeten ze goed oefenen. Kinderen die daarbij met de hand schrijven, leren dubbel zo snel als kinderen die met letterkaartjes of pc’s, iPads of wat dan ook aan de slag gaan.

Conclusie: als Maurice de Hond tijd wil sparen, moet hij niet mopperen over wat er moet worden geleerd. Hij moet eerst eens nadenken over de iPads die hij maar blijft verdedigen omdat ze zo modern zijn.

Dus, pak je dochter haar iPad even af, Maurice. Je hebt geen idee hoeveel tijd je zult sparen.”

Dat was in 2016. Maurice heeft nooit van zich laten horen.